Ο ρόλος του εκαιδευτικού στο σύγχρονο πολυπολιτισμικό σχολείο. Στις 14,18 και 20 Ιουνίου, 17:00-21:00, στο 4^ο Δημοτικό Σχολείο Αγίων Αναργύρων- Καματερού  

Παναγιώτης Μανιάτης

Δρ. Πανεπιστημίου Αθηνών

Η πολυπολιτισμική σύνθεση του μαθητικού πληθυσμού διαμορφώνει νέα δεδομένα στο σημερινό σχολείο, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη προσαρμογής του στα νέα κοινωνικο-οικονομικά, πολιτισμικά, αλλά και επιστημονικά δεδομένα. Σε αυτό το πλαίσιο ο εκπαιδευτικός αποτελεί τον βασικότερο παράγοντα για την αποτελεσματική διαχείριση της ετερότητας στην σύγχρονη πολυπολιτισμική τάξη. Θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από διαπολιτισμική ικανότητα αλλά και επάρκεια στο επίπεδο της παιδαγωγικής του κατάρτισης, στοιχεία που θα του επιτρέπουν να κινείται με ευελιξία σε διαφορετικές διδακτικές προσεγγίσεις και μεθοδολογικές επιλογές.

         Στο σεμινάριο θα τεθούν τα χαρακτηριστικά του διαπολιτισμικά ικανού εκπαιδευτικού, ο οποίος μπορεί να διασφαλίσει τους όρους ανάπτυξης της διαπολιτισμικής επικοινωνίας, στην τάξη του, καθώς και ζητήματα που αφορούν την προσωπική του ταυτότητα (στερεότυπα και προκαταλήψεις) αλλά και την επαγγελματική του ταυτότητα (αναστοχασμός, στοχαστοκριτικός εκπαιδευτικός).

         Στη συνέχεια θα αναζητηθούν μεθοδολογικά σχήματα σύνδεσης της θεωρητικής γνώσης με τη διδακτική πράξη. Θα προταθούν προσεγγίσεις που συμβάλλουν στη βελτίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, όπως είναι η έρευνα δράσης, η οποία οδηγεί στην κριτική ανάλυση της διδακτικής πράξης, αλλά και στην αυτοβελτίωση και την αυτοεπίγνωση του εκπαιδευτικού. Επίσης, το ενδιαφέρον στρέφεται στις διδακτικές παρεμβάσεις με διαπολιτισμικό προσανατολισμό, οι οποίες μπορούν να εφαρμοστούν και να οδηγήσουν στην αξιοποίηση της πολιτισμικής πολλαπλότητας της σχολικής τάξη, καθώς και στην ανίχνευση και την καταπολέμηση του ρατσισμού. Τέτοιες διδακτικές προσεγγίσεις αποτελούν η διαφοροποιημένη διδασκαλία, η συνεργατική μάθηση, αλλά και η αξιοποίηση βιωματικών μαθησιακών διαδικασιών οι οποίες προάγουν την ενεργό συμμετοχή του μαθητή, ενισχύουν τη δημιουργικότητα και την υπευθυνότητά του, ενώ αναπτύσσουν μια κριτική θεώρηση της πραγματικότητας.

   Η θεωρητική προσέγγιση πλαισιώνεται από ενδεικτικά παραδείγματα, μελέτες περίπτωσης και ασκήσεις βιωματικής εμπλοκής των εκπαιδευτικών.

Αltricher, H., Posch, P., Somekh, B. (2004). Οι εκπαιδευτικοί ερευνούν το έργο τους, Αθήνα: Μεταίχμιο.

Γκόβαρης, Χ. (2001). Εισαγωγή στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση. Αθήνα: Ατραπός

Γκόβαρης X. (2005). Αντιστάσεις ενάντια στην πολυπολιτισμικότητα – Αποδυνάμωση εθνοτικών στερεοτύπων μέσα από την ανάπτυξη της διαπολιτισμικής ικανότητας, στο Παιδαγωγική Εταιρεία της Ελλάδος, Πρακτικά ΙΑ΄ Διεθνούς Συνεδρίου «Το σχολείο στην Κοινωνία της Πληροφορίας και της Πολυπολιτισμικότητας», 639-647.

Γκότοβος Ε. Α.(1996). Ρατσισμός κοινωνικές ψυχολογικές και παιδαγωγικές όψεις μιας ιδεολογίας και μιας πρακτικής, ΥΠ.Ε.Π.-Γ.Γ.Λ.Ε, Αθήνα

Carr W. & Kemiss S., (2000). Για μια κριτική εκπαιδευτική θεωρία. Εκπαίδευση, γνώση και έρευνα δράσης, εκδ. Κώδικας, Αθήνα.

Cummins, J. (1999). Ταυτότητες υπό Διαπραγμάτευση. Εκπαίδευση με Σκοπό την Ενδυνάμωση σε μια Κοινωνία της Ετερότητας. Αθήνα: Gutenberg.

Day, C. (2003). H εξέλιξη των εκπαιδευτικών. Οι προκλήσεις της διαβίου μάθησης, μετ. Α. Βακάκη. Αθήνα : Τυπωθήτω

De Vecchi, G. (2003). Διδάσκοντας μαζί, μαθαίνοντας μαζί (Μτφρ. Ι. Καλογνώμης). Αθήνα: Σαββάλας.

Καλαϊτζοπούλου, Μ. (2001). Ο εκπαιδευτικός ως στοχαζόμενος επαγγελματίας. Αθήνα: Τυπωθήτω.

Λιακοπούλου Μ. (2006). Η διαπολιτισμική διάσταση στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών. Θεσσαλονίκη: Αφοι Κυριακίδη.

Μανιάτης Π. (2007). «Εκπαιδεύοντας διαπολιτισμικά ικανούς εκπαιδευτικούς. Θεωρητικές αναζητήσεις και πρακτικές εφαρμογές», περ. Ηώς, τ. 2, σσ. 139-173.

Νικολάου Γ. (2005). Διαπολιτισμική Διδακτική: Το νέο περιβάλλον- Βασικές αρχές, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα

Παπαναούμ Ζ. (2003). Το επάγγελμα του εκπαιδευτικού. Θεωρητική και Εμπειρική προσέγγιση, Αθήνα: Τυπωθήτω.

Pentini Aluffi, A. (2005). Διαπολιτισμικό εργαστήριο. Υποδοχή, επικοινωνία και αλληλεπίδραση σε πολυπολιτισμικό εκπαιδευτικό περιβάλλον, μτφρ. Μ.Τζουλιάνη. Αθήνα: Ατραπός.

Tomlinson, C. A. (2004). Διαφοροποίηση της εργασίας στην αίθουσα διδασκαλίας. Ανταπόκριση στις ανάγκες όλων των μαθητών (Μετάφρ. Χ. Θεοφιλίδης & Δ. Μαρτίδου - Φορσιέ). Αθήνα: Γρηγόρης.

Τριλιβά Σ. - Αναγνωστοπούλου Τ. - Χατζηνικολάου Σ. (2008). Ούτε καλύτερος, ούτε χειρότερος... απλά διαφορετικός. Ασκήσεις ευαισθητοποίησης στη διαφορετικότητα για παιδιά Δημοτικού και Γυμνασίου. Αθήνα: Gutenberg.